" Gizemli Maskelerin Ardındaki Noh Tiyatrosu "
Japon Noh tiyatrosu, geleneksel Japon drama sanatının en eski ve özgün biçimlerinden biridir. 14. yüzyılda Zeami Motokiyo ve babası Kan'ami tarafından geliştirilen bu gelenek, saray ve soylu sınıfın eğlencesi olarak başladı, ancak daha sonra halk arasında da popülerlik kazandı. Noh, Japonya'nın geleneksel kültürünün ve estetiğinin bir yansımasıdır.
Noh tiyatrosunun temel unsurları, dramatik performans, maskeler, müzik, dans ve ritüelleri içerir. Bu nedenle Noh için bir müzikal drama türü de diyebiliriz. Oyuncular, geleneksel maskeleri takarlar ve bu maskeler, karakterlerin duygusal durumlarını ve kimliklerini yansıtmak için önemlidir. Müzik, özel enstrümanlar ve vokallerle sahnede önemli bir rol oynar. Özellikle flüt ve davulların ön plana çıktığı Noh’ta utai-bon adlı şarkı kitabından anlatısal ilahiler ve şarkılar seslendiren koro bulunur.
Dans, Noh'un özgün ve zarif bir özelliğidir ve oyuncuların hareketleri oldukça stilize ve ritmik olarak düzenlenir. Maskelerine ve süslerine bürünen oyuncular, sahnede ilerler ve müzik eşliğinde çok yavaş ve son derece stilize bir şekilde jestler yaparlar. Kata olarak bilinen jestler ve hareketler, bilgili bir kitlenin önemini belirleyebilmesi için belirlenmiş kalıpları takip eder. Örneğin, kafayı yeni bir yöne çevirmek, karakterin yeni bir hedefe gittiği anlamına gelebilir veya birkaç adım, üstlenilen uzun bir yolculuk anlamına gelebilir. Bir tuhaflık ise, oyuncuların yürürken genellikle topuklarını zeminde tutmaları ve bu da onları sahnede kayıyormuş gibi göstermesidir. Bazı jestler, karakterin o anda hissettiği duyguları temsil eder.
Genel olarak, bir Noh oyununun üç ana bölümü vardır:
Giriş (jo) - ikincil karakter sahneye çıkar ve hikayenin ayarını açıklar. Tempo yavaştır.
Gelişme (ha) - ana karakter sahneye çıkar ve hikaye ile ilgili önemli olayların açıklandığı iki kaide arasında bir değişim vardır.
Zirve (kyu) - ana karakter gerçek kimliğini temsil eden farklı bir maskede görünür. İkincil karakterden bir çeşit yardım alır ve böylece içinde bulunduğu ahlaki veya fiziksel ikilemden kurtulur.
Noh tiyatrosundaki karakterler, insanlar, tanrılar, hayaletler ve diğer doğa üsü varlıkları içerir. Oyunlar, genellikle tarihi veya mitolojik temaları işler ve dramatik bir hikaye anlatır. Noh oyunları, dört ana kategoriye ayrılır: Kami (tanrısal), Shura-mono (savaşçı), Katsura-mono (kadın), ve Kiri-mono (geleneksel). Bir Noh dramasın da ki ana sanatçılar; genç kadınlar, yaşlı erkekler, savaşçılar, rahipler, ruhlar ve şeytanlar gibi belirli karakterleri temsil etmek için yapılmış maskeler giyerler. Bir oyunda iki ana rol vardır: baş karakter (shite) ve ikinci karakter (waki). İkinci aktörün bir takipçisi veya arkadaşı olabilir (tsure). Sadece bu üç oyuncu maske takar. Bunun yanında oyuncular genelde erkektir. Kendilerine babadan geçme bir yetenek verildiğine inanılır. Bu nedenle kadın oyuncu gerektiren rollerde bile erkekler bu işi maskeler ile hallederler.
Noh, Edo döneminde Daimyo’nun himayesinde gelişmeye devam etti ve askeri sınıfın gözde eğlencesi oldu. Bununla birlikte, samurayların nohla olan bu yakın ilişkisi nedeniyle, Meiji döneminde samurayların üstünlüklerini kaybetmelerini takiben noh da hızla azalmıştır.
Noh tiyatrosu, Japon kültürünün ve estetiğinin önemli bir parçasıdır. Aynı zamanda dünya sahnesinde de ilgi görmüş ve etkisi olmuştur. Özellikle İngiliz oyun yazarı William Butler Yeats ve Amerikalı şair Ezra Pound, Noh tiyatrosundan etkilenmişler ve eserlerinde bu gelenekten esinlenmişlerdir. Ayrıca, Noh'un zarafeti, estetiği ve hikayeleri, Japon ve dünya sanat, edebiyat ve sahne sanatlarının ilham kaynağı olmuştur.